Dit is hoe het leven is. Het is een boeiende roman die je aan het lezen bent. Je raakte erin verloren. De karakters worden werkelijk, heel werkelijk, heel indringend, heel veeleisend, vaak elkaar misverstaand, zo lijkt het, en altijd blijf je de bladzijden omslaan. Altijd sla je nog een bladzijde om om te zien wat er gebeurt. Je wilt altijd weten wat er gebeurt. En dan is er iets anders wat jou aantrekt. Je wilt weten wat er nu gebeurt en je wilt weten wat erna gebeurt.

En dan is de roman uit. Geen bladzijden meer in deze speciale roman om te slaan. Je zou graag willen dat de roman verdergaat. Je bent betrokken geraakt bij alle karakters. Je wilt met zekerheid weten wat er gebeurt, maar het boek is in zijn huidige vorm uit. Je kunt het gevoel hebben dat je vastgelopen bent, dat je van een klip bent afgeduwd, en toch is er het betrokken gevoel dat het verhaal ergens op een of andere manier verdergaat. En toch bestaat die speciale roman niet meer.

En dus moet je terug naar je echte leven dat in werkelijkheid eeuwig is. Je bent er nooit klaar mee. Alleen is het laatste hoofdstuk van het fascinerende boek dat je aan het lezen was uit, en dus moet je verdergaan.

Soms wens je dat het boek zou ophouden. Je wenst dat je er klaar mee kon zijn en toch lopen er gedachten van de mensen en alle gebeurtenissen door jouw denkgeest. Ze zijn echt, zo heel echt voor je. Er zijn lieve vrienden en lieve familie of niet zo lieve vrienden en niet zo lieve familie, en toch hebben zij hum stempel op jou gedrukt en hoogstwaarschijnlijk heb jij ook jouw stempel op hen gedrukt.

Wat was het toch een prachtig boek met alle ingewikkelde details en alle connecties, de banden, de beloning en de kleine knelpunten en de bestraffingen, en de gebeurtenissen die goed gingen en de gebeurtenissen die niet goed gingen, en de gebeurtenissen die van de bladzijden afgingen. Niet het hele verhaal werd verteld. Je las veel tussen de regels door. Als je het boek zou kunnen lezen zoals het door de ogen van iemand anders werd verteld, zou het een heel ander boek zijn. Elke auteur schrijft zijn eigen boek.

Hoe het verhaal op te sommen. Misschien kun je het in een of twee korte zinnen. De karakters in het boek werden geboren, zij leefden, zij stierven, maar dat is nauwelijks het verhaal. Bladzijde na bladzijde, dag na dag, gebeurde er zoveel en hun lichamen leefden, hun lichamen stierven, dat was het wezenlijke plot in vijfentwintig woorden of minder, en toch was het plot niets zonder de karakters en hoe zij zichzelf tot uitdrukking brachten en hoe zij zochten en hoe zij vonden en hoe zij en alle andere karakters op elkaar inwerkten en op elkaar reageerden. Het verhaal had zeker een intense invloed op de geest en het bereikte het hart en het was hartverscheurend. Het was allemaal een verhaal, wat een verhaal, en toch is een verhaal maar een verhaal.

Elk verhaal is uniek. Geen twee verhalen zijn hetzelfde en toch begint elk verhaal hetzelfde en eindigt schijnbaar hetzelfde, en toch is er geen einde en in werkelijkheid geen begin. Het is een oneindig verhaal, maar het werkelijke leven, het echte werkelijke leven is iets anders dan het verhaal. Het werkelijke leven is niet de praktische aspecten. Het is geen draaien en wendingen. Er zijn kleine lettertjes in de roman die je niet echt kunt lezen en toch zijn ze er, en je weet dat ze er zijn, op een of andere manier, ergens, tussen de regels, zijn die er. Een glimlach is een glimlach. Een frons is een frons, en toch is er meer dan het verhaal dat in woord, daad en actie wordt verteld. Het verhaal gaat van de bladzijde af.